Zonder vaccinatie geen baan bij KLM, mag dat?

De kantonrechter in Amsterdam heeft zich op 2 juni jl. gebogen over de vraag of KLM aan kandidaat-piloten mag vragen of zij gevaccineerd zijn. KLM vindt dat zij in het sollicitatieproces mag onderzoeken of kandidaat-piloten inzetbaar zijn op alle bestemmingen waarop gevlogen wordt. Volgens de pilotenvakbond zou dit een te grote inbreuk op hun persoonlijke levenssfeer zijn.

Wat was er aan de hand?

KLM is een populaire werkgever onder piloten. Daarom hanteert KLM een wachtlijst waarop piloten zich kunnen inschrijven zodra zij klaar zijn met hun opleiding. Sinds kort worden er, voor het eerst sinds de coronapandemie, weer nieuwe piloten aangenomen. De kandidaten worden allereerst uitgenodigd voor een “Let’s connect” gesprek. Tegenwoordig wordt in dat gesprek gevraagd naar de vaccinatiestatus van de kandidaat. Wanneer de kandidaat aangeeft niet volledig gevaccineerd te zijn tegen corona of geen antwoord wil geven, wordt de sollicitatieprocedure direct beëindigd. De reden hiervoor is dat een ongevaccineerde piloot niet op alle bestemmingen van KLM mag vliegen. Volgens KLM is het haar vaste beleid om geen piloten met reisbeperkingen aan te nemen. KLM wil namelijk voorkomen dat zij het vluchtschema niet rond krijgt.

Over de vaccinatiestatus wordt niets vastgelegd: de kandidaat wordt simpelweg van de wachtlijst geschrapt als hij of zij niet volledig gevaccineerd is. Volgens KLM is dit in de praktijk nog niet gebeurd omdat iedere kandidaat gevaccineerd was of verklaarde zich alsnog te willen laten vaccineren.

Er zijn onder het bestaand personeel wel piloten met reisbeperkingen werkzaam bij KLM, zelfs zo’n 30% van het totaal. Dit betreft piloten die bijvoorbeeld om medische redenen niet ’s nachts mogen vliegen of piloten die zich niet willen laten vaccineren tegen corona. Voor deze bestaande piloten wordt dus wel rekening gehouden met de reisbeperkingen. KLM neemt hier geen maatregelen tegen maar beperkt zich tot nieuw aan te nemen personeel.

Begin maart 2022 kwam er een klacht van een kandidaat-piloot binnen bij de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV), getiteld: “vaccinatiedwang toekomstige vliegers KLM”. Uiteindelijk vorderde VNV in kort geding van KLM om te stoppen met het vragen naar de vaccinatiestatus van kandidaat-piloten op straffe van een dwangsom; volgens de vakbond zou deze aanpak een te grote inbreuk zijn op de persoonlijke levenssfeer van de kandidaat-piloten.

Hoe oordeelde de rechter?

In de praktijk komt de aanpak van KLM erop neer dat de kandidaat-vliegers geen baan bij KLM krijgen als zij niet gevaccineerd zijn tegen corona. Volgens de rechter is het eisen van een vaccinatie tegen corona een inbreuk op ieders recht op de persoonlijke levenssfeer zoals neergelegd in artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het EVRM. Onder omstandigheden is dit toegestaan, maar niet in het geval van KLM, aldus de rechter. De rechter vond daarbij het volgende van belang:

• In principe dient het weigeren van niet-gevaccineerde kandidaten een legitiem doel, namelijk het rondkrijgen van het vluchtschema op alle bestemmingen van KLM. Echter, piloten kunnen ook na indiensttreding bepaalde (medische) reisbeperkingen krijgen of vervolgvaccinaties tegen corona weigeren. Hierdoor kunnen alsnog problemen ontstaan in de planning. De werkwijze van KLM zorgt dus niet altijd voor het gewenste resultaat.
• De rechter weegt de belangen tussen de beide partijen af en oordeelt dat de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de kandidaten hier zwaarder weegt dan het belang van KLM om de planning rond te krijgen. Vooral ook omdat er ook alternatieven zijn voor KLM om dit doel te bereiken. Zo willen volgens VNV veel piloten meewerken aan PCR-testen en kan het systeem van de reisbeperkingen worden verbeterd.
• Gelet daarop heeft KLM niet voldoende uitgelegd dat zij in de problemen komt als zij enkele niet-gevaccineerde piloten aanneemt op een personeelsbestand van ruim 3000 piloten.

Gevolgen voor de praktijk?

In deze kort geding procedure verbood de rechter KLM om nog langer te vragen naar de vaccinatiestatus van kandidaat-piloten. Andere werkgevers die ook een vaccinatie van hun sollicitanten of huidige werknemers verlangen, kunnen rekenen op een zelfde strenge beoordeling door de rechter.

De werkgever zal dus goed moeten kunnen uitleggen waarom hij alleen gevaccineerde werknemers wil aannemen. Het belang van de werkgever moet zwaarder wegen dan het belang van de werknemer om zelf beslissingen te maken in de persoonlijke levenssfeer. Als er ook andere, minder ingrijpende, alternatieven mogelijk zijn om dat doel te bereiken, dan moet de werkgever daar voor kiezen.

Het vragen van een vaccinatie aan werknemers is dus niet onmogelijk, maar gelet op deze uitspraak wel aan een zeer strenge toets onderhevig.

Voor vragen, neem gerust contact met ons op.