Recht op thuiswerken tijdens corona?

Naar aanleiding van de overheidsmaatregelen omtrent het corona-virus werkt nog steeds een groot deel van de Nederlandse werknemers vanuit huis. In beginsel zijn de regels omtrent thuiswerken ook tijdens de corona-crisis gewoon van toepassing. Gezien het grote belang van dit onderwerp volgt hier een kort overzicht van belangrijke zaken, recente ontwikkelingen in de rechtspraak en praktische tips.

1. Wettelijk recht op thuiswerken tijdens corona?

Afgelopen week verscheen een uitspraak van de Kantonrechter Nijmegen over de vraag of een werknemer ten tijde van corona een wettelijk recht heeft om thuis te werken.

Het betrof een keukenbedrijf, welke haar medewerkers vanaf half maart 2020 had verzocht om thuis te werken in verband met corona. Op 6 mei jl. werd iedereen weer op kantoor verwacht. Een van de werknemers, een commercieel medewerker, had gevraagd om thuis te blijven werken maar het keukenbedrijf weigerde dit.

De werknemer heeft vervolgens in kort geding bij de rechter geprobeerd om af te dwingen dat zij voorlopig thuis kon blijven werken. Haar voornaamste argumenten hiervoor waren dat het thuis werken goed ging en dat op kantoor andere werknemers de social distancing regels niet goed volgden.

Wat de rechter betreft had de werkgever er voldoende aan gedaan om aan de coronavoorschriften te voldoen om een veilige werkplek te bieden op kantoor. Er waren extra schoonmaakrondes ingepland, er waren regels vastgesteld met betrekking tot 1,5 meter afstand houden en frequent handen wassen, er waren extra ontsmettingsmiddelen aanwezig, de lunchplekken waren anders ingedeeld en er golden regels omtrent het maximale aantal personen in één ruimte. Dat andere werknemers de regels veelvuldig zouden overtreden, bleek volgens de rechter nergens uit.

Daarnaast had de werkgever voldoende reden om van werknemers te vragen om weer op kantoor aanwezig te zijn. De werkgever verkeerde in economische roerige tijden, er moesten pakketten worden aangenomen, bestellingen verwerkt en verzonden. Korte lijnen waren dus van belang volgens het keukenbedrijf. Ook zou bij afwezigheid van de werkneemster op de zaak de werkdruk van haar collega’s onnodig worden verhoogd.

Tot slot oordeelde de rechter dat het algemene overheidsadvies om zo veel mogelijk thuis te werken, niet zo ver in grijpt op de rechtsverhouding tussen werkgever en werknemer dat daarin een recht op thuiswerken kan worden gelezen.

2. Praktische tips

Als er dan toch vanuit huis wordt gewerkt, geldt een aantal aandachtspunten. Voor een uitgebreid overzicht van de wettelijke regels rondom thuiswerken wordt allereerst verwezen naar een artikel dat Ilse Baijens en Marieke ten Broeke vorig jaar schreven. Met betrekking tot thuiswerken tijdens corona wijzen we specifiek op het volgende:

• Inrichting van de werkplek: Op grond van de wet dient de werkgever zorg te dragen voor een ergonomische werkplek. De vraag is of het op dit moment haalbaar is om de thuiswerkplek van werknemers nu helemaal ergonomisch te hebben ingericht. Uit de wet volgt dat de verplichting tot het zorgdragen voor een ergonomisch ingerichte werkplek niet geldt als dit redelijkerwijs niet van de werkgever kan worden gevergd. Het is zeer aannemelijk dat werkgevers van werknemers die door de coronacrisis plotseling thuis moeten werken, en dat normaal gesproken nooit doen, in redelijkheid niet gehouden kunnen worden aan het vereiste van een ergonomische werkplek. Van een door het coronavirus in zwaar weer verkerende werkgever zal bijvoorbeeld niet verwacht kunnen worden dat deze budget vrijmaakt voor de aanschaf van dure bureaustoelen voor gebruik tijdens een (hopelijk) zeer korte periode. Wel is van belang dat een werkgever zoveel doet als redelijkerwijs mogelijk is, zeker wanneer blijkt dat thuiswerken het nieuwe ‘normaal’ wordt. Daarbij moet bijvoorbeeld gedacht worden aan het instrueren van werknemers of werknemers een extra beeldscherm naar huis te laten nemen voor de periode van thuiswerken.

Ook zal, naarmate langer van werknemers wordt gevraagd om vanuit huis te werken, ergens een omslagpunt ontstaan en zal de werkgever in een dergelijke meer structurele situatie op enig moment wel in actie moeten komen om te werkplek te controleren, in order te maken waar nodig enzovoort.

• Psychosociale arbeidsbelasting: Werkgevers zijn op grond van Arbowetgeving verplicht om ervoor te zorgen dat de psychosociale belasting van werknemers niet te hoog is. Let daarom goed op de psychosociale arbeidsbelasting. Werknemers die structureel thuis werken kunnen door het verder vervagen van werk en privé ongemerkt worden blootgesteld aan te hoge werkdruk, bijvoorbeeld met het oog op thuiswerken in combinatie met kinderen. Het is werkgevers daarom aan te raden regelmatig contact te onderhouden met hun werknemers, om te polsen hoe het gaat.

• Fysieke belasting: Werkgevers moeten erop toezien dat hun werknemers op een veilige manier werken. Wanneer een werknemer thuis werkt, kan de werkgever minder makkelijk controleren of een werknemer voldoende pauze neemt of met een goede houding achter het bureau zit. Werkgevers dienen hun werknemers daarom goed te instrueren over dit soort zaken. Daarbij kunnen werkgevers gebruik maken van de tips die het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft gepubliceerd.

• Privacy & digitale veiligheid: De Autoriteit Persoonsgegevens heeft een aantal tips gegeven over digitaal veilig thuiswerken tijdens coronacrisis. Werknemers wordt bijvoorbeeld aangeraden zoveel mogelijk met apparatuur van de werkgever te werken (en niet met bijvoorbeeld hun privécomputer). Ook geeft de Autoriteit tips rondom het veilig opslaan van gevoelige documenten en het alert zijn op phisingmails. Werkgevers doen er goed aan na te denken over het veiligheidsbeleid ten aanzien van thuiswerken tijdens de coronacrisis en hun werknemers daarover duidelijk te instrueren.