Hoofdlijnenbrief Arbeidsmarkt

Deze zomer heeft de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de lange termijn plannen voor de arbeidsmarkt bekendgemaakt. In de Hoofdlijnenbrief Arbeidsmarkt worden de belangrijkste hervormingen van de arbeidsmarkt uiteengezet die het kabinet voor ogen heeft. In dit artikel bespreken wij de belangrijkste thema’s.

Thema 1: duurzame arbeidsrelaties, wendbare ondernemingen en betere regulering flexibele contracten

Met betrekking tot thema 1 neemt het kabinet het uitgangspunt van de SER over, dat structureel werk in principe plaats moet vinden op basis van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Tegelijk erkent het kabinet dat ook flexibele arbeid een nuttige rol speelt op de arbeidsmarkt en dat een bepaalde wendbaarheid noodzakelijk is. Die wendbaarheid moet dan vooral intern worden gezocht. In dit kader denkt het kabinet bijvoorbeeld aan de herintroductie van de deeltijd-WW, zodat werkgevers niet zelf voor alle loonkosten opdraaien als er tijdelijk minder werk is.

Het uitgangspunt, dat structureel werk op basis van een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd moet plaatsvinden, brengt met zich mee dat er hervormingen nodig zijn voor oproepcontracten, uitzendcontracten en de ketenbepaling:

• Oproepcontracten bieden werknemers volgens het kabinet bepaalde onzekerheden, die zich uitsplitsen in inkomensonzekerheid en roosteronzekerheid. Oproepcontracten zoals min-max contracten en nul-urencontracten worden daarom in hun huidige vorm afgeschaft en vervangen door een nog nader uit te werken “basiscontract”. Er wordt gedacht aan een uitzondering voor scholieren en studenten;
• Bij uitzendkrachten ziet de hervorming vooral op gelijkwaardige arbeidsvoorwaarden t.o.v. werknemers die in dienst zijn bij de inlener. Op dit moment geldt dit al ten aanzien van een aantal arbeidsvoorwaarden, zoals loon en overige vergoedingen, maar beoogd wordt om dit gelijkheidsbeginsel uit te breiden. Daarnaast worden bepaalde termijnen aangepast, waardoor eerder sprake zal zijn van toepasselijkheid van de ketenregeling. Verder bekijkt het kabinet hoe te waarborgen dat uitzendkrachten alleen nog tijdelijk aan een uitlener ter beschikking worden gesteld. Dit naar aanleiding van een uitspraak van het Europese Hof van Justitie van 17 maart 2022. Tot slot kijkt het kabinet naar een certificeringsstelsel voor uitzendbureaus;
• Bij de ketenbepaling wil het kabinet de onderbrekingsperiode van 6 maanden laten verdwijnen, zodat niet langer na een onderbreking van 6 maanden een nieuwe keten begint te lopen. Ook hier is beoogd een uitzondering te maken voor scholieren en studenten, zodat zij niet worden beperkt om deel te nemen aan de arbeidsmarkt.

Verder wil het kabinet met de introductie van de Arbeidscommissie een laagdrempelige vorm van conflictbeslechting voor kwetsbare werknemers in het leven roepen. Daarbij wordt gekeken naar een werkwijze die vergelijkbaar is met de Huurcommissie. Hier kunnen partijen onafhankelijke informatie krijgen en vindt er bemiddeling plaats. Als dat geen uitkomst biedt, kan er een uitspraak worden gedaan waar beide partijen zich aan moeten houden.

Thema 2: gelijker speelveld tussen werknemer en zelfstandige

Bij het creëren van een gelijker speelveld tussen werknemers en zelfstandigen, denkt het kabinet onder andere aan een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen. Daarnaast zal de zelfstandigenaftrek verder en sneller worden afgebouwd. Ook zal worden geëxperimenteerd met de mogelijkheid om pensioenregelingen open te stellen door vrijwillige aansluiting door zelfstandigen. Verder wordt de mogelijkheid voor collectief onderhandelen door zelfstandigen en platformwerkers onderzocht. De Europese Commissie stelde hiervoor eerder al ontwerprichtsnoeren op. De definitieve versies hiervan zullen worden verwerkt in de Leidraad van het ACM hieromtrent.

Het kabinet besteedt wederom aandacht aan de beoordeling van een arbeidsrelatie. Wanneer geldt iemand als zelfstandige, en wanneer geldt iemand als werknemer? In sommige gevallen is het evident, maar er bestaat een grijs gebied. Eerder besteedde het kabinet aandacht hieraan door een minimumtarief voor zelfstandigen voor te stellen en het creëren van een webmodule ter beoordeling van arbeidsrelaties. Het kabinet zet in op verduidelijking van het criterium “gezag” en ziet heil in het verder door ontwikkelen van deze webmodule. Daarnaast richt het kabinet zich op een rechtsvermoeden bij het beoordelen van arbeidsrelaties. Hoewel het minimumtarief voor zelfstandigen eerder faalde, wil het kabinet het rechtsvermoeden koppelen aan een uurtarief onder de 30-35 euro. Indien een werkende minder verdient dan dit uurtarief, keert de bewijslast om en moet de werkgever bewijzen dat er géén sprake is van een arbeidsovereenkomst. Ook wil het kabinet de fiscale verschillen tussen werknemers en zelfstandigen verkleinen, waarmee men de kwalificatie van de arbeidsrelatie minder belangrijk wil maken.

Thema 3: altijd uitzicht op nieuw werk;

Bij dit thema is het doel van het kabinet om mensen duurzaam inzetbaarder te maken op de arbeidsmarkt, zekerheid te bieden op werk en inkomen en werkgevers te voorzien van personeel. Hierbij introduceert het kabinet het actieplan leven lang ontwikkelen (LLO). Verder is in het coalitieakkoord de maatregel ‘uitbreiding arbeidsmarktinfrastructuur’ opgenomen om te komen tot een betere overgang van werk-naar-werk en van uitkering-naar-werk. In deze maatregel wordt aandacht besteed aan instrumenten voor omscholing en bijscholing die de overstap naar beroepen waarin nu een tekort aan arbeidskrachten geldt moeten ondersteunen.

Thema 4: aanpassingen in de arbeidsongeschiktheidswetgeving;

In het coalitieakkoord is afgesproken dat er een verplichte verzekering voor zelfstandigen komt. Verdere uitwerking omtrent dit thema en hervormingen in de WIA-wetgeving is nog nodig en een brief hieromtrent wordt later dit jaar verwacht.

Thema 5: meedoen aan de basis van de arbeidsmarkt

Hierbij draait het voornamelijk om het begeleiden van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk. Het kabinet denkt hierbij o.a. aan het actiever ondersteunen en stimuleren van mensen die langdurig in de bijstand zitten naar werk en het stimuleren van de inzet van beschut werk.

Kortom

Het kabinet heeft een aantal plannen voor ogen ter hervorming van de arbeidsmarkt. De nadruk ligt met name op het bieden van zekerheid aan werknemers, het verduidelijken van de beoordeling van arbeidsrelaties en verduurzaming van de arbeidsmarkt. Veel van deze plannen behoeven nog nadere uitwerking, die later dit jaar wordt verwacht. De ontwikkelingen op dit gebied zullen wij de komende tijd dan ook met belangstelling volgen en wij houden u uiteraard ook op de hoogte.