Deliveroo-bezorgers: werknemers of zelfstandigen?

Op 16 februari jl. deed het Hof Amsterdam een interessante uitspraak over de vraag of maaltijdbezorgers van Deliveroo werken op basis van een arbeidsovereenkomst of op basis van een opdrachtovereenkomst (als zzp-er).

Achtergrond

Tot februari 2018 waren bezorgers van Deliveroo werkzaam op basis van een arbeidsovereenkomst. Daarna besloot Deliveroo om deze arbeidsovereenkomsten niet langer aan te bieden. De bezorgers werkten vanaf dat moment op basis van een opdrachtovereenkomst.

De kantonrechter oordeelde in eerste aanleg dat, mede door het bezorg- en planningsysteem dat Deliveroo destijds gebruikte voor haar bezorgers, Deliveroo invloed uitoefende op de manier waarop bezorgers hun werk uitvoerden. Dit systeem was namelijk zo ingericht dat Deliveroo kon bepalen op welke bezorgslots bezorgers konden intekenen, wat voordelig was voor Deliveroo. Dit duidde volgens de kantonrechter op een gezagsrelatie tussen Deliveroo en haar bezorgers, wat een belangrijk element is voor de kwalificatie van een arbeidsrelatie. Bovendien was de manier van werken niet wezenlijk veranderd sinds de invoering van de oprachtovereenkomst. Tegen dit oordeel kwam Deliveroo in beroep.

Recente ontwikkelingen

De kwalificatievraag is erg actueel. Zo heeft de Hoge Raad eind 2020 hierover een belangrijk arrest gewezen. De kwalificatie gebeurt volgens de Hoge Raad uitsluitend op basis van de feitelijke omstandigheden. Als sprake is van (i) arbeid,  (ii) loon, (iii) in dienst van en (iv) gedurende zekere tijd, dan zal de relatie kwalificeren als arbeidsovereenkomst. Deze kwalificatie moet gebeuren aan de hand van de rechten en verplichtingen die partijen zijn overeengekomen. De partijbedoeling ten aanzien van de kwalificatie van de overeenkomst speelt niet meer een rol.

Oordeel Hof Deliveroo

Op basis hiervan heeft het Hof Amsterdam beoordeeld of de bezorgers van Deliveroo werken op basis van een arbeidsovereenkomst of niet.

1. Arbeid:

Deliveroo en de bezorgers verschillen van mening over de (contractuele dan wel feitelijke) vrijheid die bezorgers hebben om een opdracht wel of niet te accepteren.

Sinds maart 2020 is Deliveroo van bezorg- en planningsysteem veranderd door het ‘free login-systeem’ te gebruiken, waardoor bezorgers meer vrijheid hebben om te bepalen wanneer zij willen starten met werken en welke bezorgaanvragen zij willen accepteren. Het Hof oordeelt hierover dat de geschetste vrijheid waarmee de arbeid sindsdien wordt verricht weliswaar kan wijzen op afwezigheid van een arbeidsovereenkomst, maar dit element weegt naar het oordeel van het Hof niet zo zwaar dat daardoor geen sprake kan zijn van een arbeidsovereenkomst.

2. Loon:

Deliveroo betaalt de bezorgers per afgeleverde bestelling. Volgens de bezorgers is het loon eenzijdig vastgesteld door Deliveroo, hetgeen duidt op een arbeidsovereenkomst. Deliveroo brengt hier tegenin dat het loon onderhevig is aan marktwerking. De marktwerking waar het bedrijf op doelt, is het algoritme dat een hogere prijs per bestelling aanbiedt aan bezorgers als er veel vraag is naar maaltijden, maar er weinig bezorgers beschikbaar zijn. Het Hof vindt echter niet dat de bezorgers dankzij dit systeem daadwerkelijk invloed hebben op de hoogte van het loon. Dit element wijst daarom eerder wel op een arbeidsovereenkomst dan niet, aldus het Hof.

3. In dienst van:

Ook beantwoordt het Hof de vraag over of sprake is van een gezagsrelatie tussen de bezorgers en Deliveroo bevestigend. Hierbij speelt de locatie van de bezorger ten opzichte van het restaurant en de klant een belangrijke rol. De GPS-locatie van de bezorger wordt continu gevolgd zodra de bezorger gestart is met werken. Dit systeem geeft Deliveroo (al dan niet via haar klanten) een vergaande controlemogelijkheid, die volgens het Hof als een vorm van gezag is aan te merken. Ook het genoemde door Deliveroo eenzijdig vastgestelde betaalmodel duidt op een bemoeienis van Deliveroo op het bezorgproces en dus op een gezagsrelatie. Een derde aanwijzing hiervoor is dat de werkzaamheden die de bezorgers uitvoeren, de gewone bedrijfsarbeid betreft. Het bezorgen van maaltijden is een kernactiviteit van Deliveroo.

4. Overige omstandigheden:

Ook speelt mee dat Deliveroo een ongevallenverzekering heeft afgesloten voor haar bezorgers, die door het bedrijf wordt betaald. Als de bezorgers dus tijdens hun werk een ongeval krijgen, dan kunnen zij de schade vergoed krijgen. Het (in beperkte mate) doorbetalen van bezorgers bij ziekte, sluit (in dezelfde beperkte mate) aan bij de rechten en verplichtingen die op basis van een arbeidsovereenkomst gelden.

Onderaan de streep komt het Hof tot de conclusie dat (bijna alle) omstandigheden wijzen op een arbeidsovereenkomst tussen de bezorgers en Deliveroo.

Wat betekent deze uitspraak voor de praktijk?

Het laat (opnieuw) zien dat de vraag of sprake is van een arbeidsovereenkomst zeer actueel is. Het antwoord op deze vraag is zo cruciaal, omdat dit zowel arbeidsrechtelijk als fiscaal aanzienlijke gevolgen heeft. Het is overigens niet zeker of deze uitspraak ook directe gevolgen heeft voor de maaltijdbezorgers en/of voor andere zzp’ers. Bovendien heeft Deliveroo aangekondigd cassatie in te stellen tegen de uitspraak.

Heeft u vragen naar aanleiding van dit bericht, dan helpen wij u graag verder.